रत्न

बाहेर काळाकिट्ट अंधार घोंघावत होता...
आणि मी चालत होतो कंदिलाच्या प्रकाशात,
शोधत एक अनमोल रत्न... हरवलेले,
ज्याच्या प्रकाशात जाणार होता उजळून
सारा अंधार,
भोवतालचा आणि आतलाही!

चौकाचौकात, वळवळणावर, कोप~याकोप~यावर
दिसत होती असंख्य माणसे
म्हटल्यास ओळखीची, म्हटल्यास अनोळखी
विचारीत होतो त्यांना,
शोधत होतो त्यांच्या चेह~यावर
पाहत होतो त्यांच्या डोळ्यातून थेट आत-
-तीही दाखवीत होती रत्ने काढून काळीजखिशातून...

असंख्यांची असंख्य रत्ने, पण-
एकाच प्रकारची
फक्त आपलाच चेहरा उजळविणारी,
काजव्यासारखी...
मला तर हवे होते रत्न,
साराच अंधार तेजाळ करणारे!

चालता चालता मला जाणवले
पंधरा-वीस गल्ल्या ओलांडून
आलो आहोत आपण गावाबाहेर-स्मशानरस्त्यावर...
मी परतणार
तेवढ्यात एका चकचकीत शुभ्र तुकड्याने
खेचून घेतले माझे डोळे-
तो होता एक फार्म, जीर्ण...
मळकटलेला,
कुणीतरी, केव्हातरी खरडलेला...
मी वाचू लागलो कंदिलाच्या मंद प्रकाशात-
अर्जदाराचे नाव, गाव, धर्म, पंथ, जात-
सारे सारे अस्पष्ट होते,
(सूक्ष्मदर्शक यंत्रातून दिसलेही असते कदाचित)

-आणि, आणि मला अत्यानंद झाला
जे रत्न शोधत होतो ते गवसल्याचा!
अर्जदाराने लिहिले होते-
कालम नं, ४ -
राष्ट्रीयत्व : भारतीय!!

(दै. सकाळ, कोल्हापूर, २६.जाने. १९८६)